به نقل از «خبرگزاری دانشجو»

رسالت متولیان جوایز ادبی باید بازنگری شود

تاریخ انتشار: ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۷۸۳۱۶۳

نشست تحلیلی با موضوع «نقش و جایگاه جوایز ادبی در چرخۀ نشر» با حضور وجیهه سامانی، نویسنده، احمد شاکری، پژوهشگر ادبیات و مهدی کاموس، منتقد، چهارشنبه ۲۸ اردیبهشت در غرفه مجمع ناشران انقلاب اسلامی برگزار شد.

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، وجیهه سامانی، نویسنده و دبیر جایزه قلم زرین، با بیان اینکه جوایز ادبی در هر جامعه‌ای نشانه‌ای از زنده و پویا بودن جریان نشر آن کشور است، درباره اهداف برگزاری جوایز ادبی گفت: اهداف متعددی را می‌توان برای برگزاری جشنواره‌های ادبی تعریف کرد؛ از جمله ایجاد فضای سالم برای رقابت و معرفی آثار ادبی برتر، اقتدار حوزه نشر و چرخیدن چرخه نشر، افزایش انگیزه و اشتیاق نویسندگان، ترویج کتابخوانی و جریان‌سازی در جامعه و ارتقای سلیقه مخاطب عام.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

جوایز باید یا کارکرد مادی داشته باشند یا معنوی. یعنی یا به لحاظ اقتصادی و مالی باید منفعت و آورده‌ای برای ناشر و نویسنده داشته باشند یا باعث ایجاد منزلت و اعتباری برایشان شوند.

او به صورت گذرا مقایسه‌ای میان جوایز ادبی دولتی و خصوصی کرد و گفت: ما جوایز ادبی متعددی در بخش دولتی یا خصوصی داشتیم که بعضی از آن‌ها که اغلب متعلق به بخش خصوصی بودند و از پشتوانه مالی خوبی برخوردار نبودند، بعد از برگزاری چند دوره محدود متوقف شده‌اند، بعضی هم در جریانند. از این جوایز، برخی به بررسی آثار و کتاب‌های چاپ‌شده می‌پردازند مثل: جایزه کتاب سال، جایزه جلال، جایزه پروین، جایزه قلم زرین، جایزه شهید اندرزگو، جایزه انقلاب حوزه، شهید حبیب غنی‌پور، کتاب سال دفاع مقدس، هفت اقلیم مهرگان ادب، گلشیری، یلدا، واو، گردون، گام اول، روزی روزگاری و... یا جوایزی که به بررسی آثار و داستان‌های ارسالی می‌پردازد مثل: جایزه یوسف، خاتم، جایزه اصفهان، جایزه تیرگان، داستان تهران، صادق هدایت، داستان فرشته، جشنواره سلامت و...

رسالت جوایز ادبی در ایران کمرنگ شده است
او در خصوص نرسیدن به اهداف جوایز ادبی بیان کرد: متاسفانه آن اهداف و رسالت‌هایی که برای جوایز ادبی برشمردیم، در جوایز و جشنواره‌های ادبی ایران کمرنگ شده است. یعنی این جوایز روی زندگی حرفه‌ای نویسنده اثرگذار نیست، روی چرخه نشر و اقتصاد نشر اثر ندارد، فضای نشر را متحول و پویا نمی‌کند، باعث جریان‌سازی در جامعه نمی‌شود. تقریبا کار تمام دبیرخانه‌های جشنواره‌های ادبی تا روی سن اختتامیه و اهدای جوایز تمام می‌شود و با خاموش شدن چراغ جشنواره، همه چیز پایان می‌پذیرد؛ در حالی که تازه باید کار جریان‌سازی روی آثار برگزیده شروع شود.

سامانی افزود: شاید این جزو وظایف و رسالت‌های تعیین‌شده جشنواره‌ها و دبیرخانه‌ها نباشد که البته خطای راهبردی بزرگی است. چون چندین روز و هفته و ماه، عده زیادی درگیر برگزاری یک رویداد ادبی می‌شوند و کارشناسان و منتقدان متعددی وقت و انرژی می‌گذارند تا بهترین و برترین آثار ادبی دوره یا سال گذشته را رصد و بررسی و داوری کنند. هزینه‌های مادی و معنوی زیادی خرج می‌شود تا به یک خروجی درست و کارشناسی‌شده برسند. آن وقت یک دفعه همه چیز رها می‌شود. جایزه‌ها داده می‌شود و چراغ اختتامیه خاموش می‌شود و می‌رود تا دوره بعد. در حالی که مثل درخت تازه به برگ و بار نشسته، تازه موقع استفاده از میوه‌های این درخت است. جوایز ادبی بدون تاثیر چندان در چرخه نشر و ارتباط با بدنه اجتماع، مسیر خود را می‌رود و جامعه هم مسیر خود را. حلقه اتصال مفقوده‌ای این میان هست که باید آن را پیدا کرد.

برگزیدگان جوایز هنوز شناخته نشده‌اند
او در خصوص شناخته‌نشدن برگزیدگان جوایز ادبی گفت: با یک جستجوی ساده در میان رمان‌های شاخص و داستان‌های برگزیده جوایز ادبی چند سال اخیر متوجه می‌شویم با گذشت چند سال، به شمارگان خوبی دست پیدا نکرده‌اند و بعضی از چاپ‌ها به عدد انگشتان یک دست هم نمی‌رسد. برای مردم عنوان جوایز ادبی خودمان روی جلد مهم نیست. اما ناشناخته‌ترین و کم‌اهمیت‌ترین جوایز ادبی غرب در ایران مورد اقبال قرار می‌گیرد. مصداقش فروش بسیار بالای رمان‌های عامه‌پسند ترجمه‌شده چند سال اخیر است که روی جلدشان صرفا زده شده: کتابی از فهرست نیویورک تایمز، که این فهرست ملاکش اصلا ادبیت کتاب نیست و ملاکش میزان فروش است.

سامانی افزود: جوایز ادبی در ایران دچار بحران هستی‌شناسانه‌ای شده‌اند که اصلا برای چه برگزار می‌شوند؟ آیا صرفا از سر وظیفه و اجبار و بودجه‌ای که به آن تعلق گرفته است؟ آیا صرفا ابزاری تبلیغاتی برای نهاد‌های مختلف است؟ آیا اثرگذار بودن یا نبودن این جوایز مورد اهمیت و کنکاش قرار می‌گیرد؟ تا پاسخ درستی برای این سوالات پیدا نکنیم، خروجی هر دوره بر همین منوال روی ورطه تکرار است.

موج انتقادات به جشنواره‌ها دائمی نیست

او در خصوص انتقادات مطرح‌شده درباره این جوایز بیان کرد: هر سال با شروع برگزاری هر جشنواره ادبی، موج انتقادات و گلایه‌ها و هجمه‌های اهالی ادب و رسانه نسبت به نحوه برگزاری و شیوه داوری‌ها و انتخاب برگزیده‌ها راه می‌افتد که البته انتقادات بحق و سازنده‌ای هم مطرح می‌شود که کاملا کارشناسی‌شده و دلسوزانه است. اما با خاموش شدن چراغ جشنواره‌ها، این انتقادات هم فروکش می‌کند و می‌رود تا دور بعد. در سال‌های اخیر زیاد می‌شنویم که ساز و کار جوایز ادبی باید تغییر کند یا رسالت متولیان جشنواره‌ها باید بازنگری شود.

این نویسنده ادامه داد: با توجه به اینکه هر جایزه ادبی اعتبارش را از انتخاب‌هایش می‌گیرد و برگزیدگان مهم‌ترین عامل اعتبار جایزه ادبی هستند و این نوع انتخاب‌هاست که آن جایزه و داوری‌ها را قضاوت می‌کند و رسالت و اهداف جایزه و متولیان و دست‌اندرکاران آن را مشخص می‌کند، و طبیعتا نمی‌توان انتظار داشت سطح انتخاب‌های خود را با ذائقه عموم مخاطب همطراز کند، باید دید این تغییر در روند برگزاری جوایز ادبی و بازنگری در اهداف متولیان جایزه به چه معناست؟ آیا باید در نوع انتخاب‌ها و ملاک‌های آثار برگزیده تجدید نظر کرد؟ آیا جایزه‌ها زیادی نخبگانی و روشنفکرانه شده‌اند؟ آیا جشنواره‌ها زیادی به فرم و ساختار بها می‌دهند و از محتوا غافلند؟ آیا ایراد در داوری‌ها و سطح سلائق متولیان جشنوار‌ه‌هاست؟ یا این سلیقه ادبی جامعه است که نازل شده است؟ همان طور که در فیلم و موسیقی و شعر و ترانه و... هم نمی‌توان آثار مورد پسند و اقبال جامعه را با دو سه دهه قبل مقایسه کرد و سطح سلائق دچار شیب نزولی شده است؛ و یا اصولا نمی‌توان و نباید از جوایز ادبی این توقع را داشت که با بدنه اجتماع ارتباط بگیرد و سطح سلیقه و ذائقه مخاطب عام را بالا بیاورد؟ پاسخ به این پرسش‌های مهم، در بازنگری اهداف و شیوه برگزاری جوایز ادبی در ایران بسیار تعیین‌کننده است.

راه موفقیت در سیاست‌گذاری فرهنگی خصوصی‌سازی است
در ادامه مهدی کاموس، نویسنده و پژوهشگر و منتقد ادبی بیان کرد: درباره رابطه تاثیر جوایز در نقد ادبی اگر بخواهیم صحبت کنیم، باید سه حوزه را روشن کنیم. اینکه تصویر جایزه در ذهن ما چیست و ریشه در کجا دارد و چرا جوایز تاثیرگذار نیستند. جوایز در دنیا دو الگوی اصلی دارند: سیاست‌گذاری‌های فرهنگی و بر این اساس برنامه‌ریزی و اقدام می‌کنند و پیامد‌ها و اثر‌ها مشخص می‌شود. قبل از اقدام، هدایت و نظارت را داریم که هدایت حلقه‌ای مفقوده است که به نقطه مطلوب برسد.

کاموس افزود: در حوزه ارزیابی ادبیات و کتاب، جشنواره‌ها و جوایز ارزیابی سیاست‌گذاری فرهنگی است که این کتاب در ساختار جامعه بیاید یا نیاید. نکته دوم نقد ادبی است. جوایز یا از دل سیاست‌گذاری‌ها بیرون می‌آید یا از جنبش‌ها و جریان‌های ادبی است.

این پژوهشگر حوزه ادبیات توضیح داد: پنج انگاره اصلی از جایزه داریم. اصلی‌ترین و مهمترین آن سیاست است. مورد بعدی اقتصاد است که تلاش می‌کند کتاب را پرفروش کند. نکته سوم سرمایه اجتماعی و منزلت است. نکته چهارم بحث جنبش‌های ادبی است که می‌خواهند ذائقه‌ای بسازند یا تغییر دهند که مرکز جنبش‌های ادبی مطبوعات و مجلات نقد ادبی است. آخرین و مهم‌ترین انگاره فرهنگی است. کتابی که جایزه می‌گیرد، باید در جامعه معنا پیدا کند و پیامی را دهد و فضایی را در جامعه ایجاد کند.

کاموس با بیان اینکه راه موفقیت در سیاست‌گذاری فرهنگی خصوصی‌سازی است، ادامه داد: در حوزه سیاست‌گذاری مشکل ما خصوصی‌سازی ناقص است. برای اینکه حداقل در سه دهه گذشته مدیران و مسئولان کم‌سوادند و دانش این کار را نداشتند. ما در عرصه سیاست‌گذاری فرهنگی روزمرگی می‌کنیم. کسی به کیفیت جایزه و آثار انتخاب‌شده و کارشناس‌ها توجه نمی‌کند و در بحث مدیریتی ما به علت کم‌سوادی مدیران در همه سطوح و به دلیل اینکه دولتمردان، ناشران، دانشگاهیان و همه ما در یک فقر فرهنگی هستیم دچار روزمرگی شدیم و چاره آن خصوصی‌سازی است که اگر خصوصی‌سازی دقیق صورت بگیرد، ما در سیاست‌گذاری فرهنگی موفق می‌شویم.

مهدی کاموس در حوزه جنبش‌ها و نقد ادبی که به عهده شبکات اجتماعی و مطبوعات و منتقدان است نیز بیان کرد: ما با فقر نظریه ادبی و فرهنگی روبه‌رو هستیم و نگاه ما به حوزه فرهنگ تزئینی و تبلیغی است و در نهایت اقتصادی است و نگاه فرهنگی وجود ندارد؛ در حالی که سیاست تحت تاثیر فرهنگ است و مسئله فرهنگی است و وقتی فرهنگ ضعیف است جایزه هم ضعیف است.


احمد شاکری:
مسئله شناسی جوایز ادبی
فلسفه جوایز ادبی (کاهیت، تنوع، کارکرد)
علل و عوامل تاثیر یا عدم تاثیر بر نشر

چه کسانی به جوایز ادبی مسیله‌مند هستند و برای افراد پرسش‌ها و تردید‌هایی را ایجاد کرده است. مسیله‌مندان چه کسانی هستند. صاحبان اصلی و در میدان، کسانی هستند که جوایز ادبی را برگزار می‌کنند.

منبع: خبرگزاری دانشجو

کلیدواژه: نشست ادبی نویسندگان جایزه ادبی سیاست گذاری فرهنگی جوایز ادبی جشنواره ها خصوصی سازی انتخاب ها نقد ادبی جنبش ها شده اند

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت snn.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری دانشجو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۷۸۳۱۶۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ششمین جشنواره ملی روستایی و عشایری رضوی استان بوشهر برگزار شد

به گزارش خبرگزاری مهر، آئین اختتامیه ششمین جشنواره ملی روستایی عشایری رضوی در روستای سرکره استان بوشهر در بخش‌های «چاووشی‌خوانی، منقبت خوانی»، «پرده‌خوانی، نقالی» و «عکس روستایی» در روستای سرکره دشتستان با معرفی برترین‌ها به کار خود پایان داد.

این برنامه با حضور سید محمد هاشمی قائم مقام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مهدی رمضانی چابک مدیرکل امور استان‌ها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیرعامل بنیاد بین‌المللی فرهنگی و هنری امام رضا علیه‌السلام، فرهاد قائمیان مدیر جشنواره بین المللی امام رضا (ع) و مسئولان استانی در روستای سرکره دشتستان با میزبانی گرم و پرشور مردم روستا برگزار شد.

ششمین دوره جشنواره ملی روستایی عشایری رضوی در روستای سرکره دشتستان با حضور ۵۰ هنرمند در سه بخش «چاووشی‌خوانی، منقبت خوانی»، «پرده‌خوانی، نقالی» و «عکس روستا از استان‌های، خراسان رضوی، اردبیل، مرکزی، لرستان، کرمانشاه، خراسان جنوبی، کهگیلویه و بویراحمد، مازندران، همدان، اصفهان و بوشهر اجرا و با معرفی برترین‌ها به کار خود پایان داد.

برگزیدگان جشنواره عکس روستایی عشایری رضوی

بخش عکاسان آزاد

داود کهن ترابی رتبه اول – لوح تقدیر، جایزه نقدی و تندیس جشنواره

امین رحمانی رتبه دوم، لوح تقدیر و جایزه نقدی

محسن کابلی رتبه سوم، لوح تقدیر و جایزه نقدی

مهدی ایمانی تقدیری: لوح تقدیر، جایزه نقدی

جواد رضایی تقدیری: لوح تقدیر، جایزه نقدی

عبدالرحمن مجرد تقدیری: لوح تقدیر، جایزه نقدی

سعید قاسمی تقدیری: لوح تقدیر، جایزه نقدی

ساسان جواد نیا تقدیری: لوح تقدیر، جایزه نقدی

بخش عکاسان روستایی

حمید واحدی رتبه اول- لوح تقدیر، جایزه نقدی و تندیس جشنواره

حمیدرضا حبیبی محب سراج رتبه دوم- لوح تقدیر و جایزه نقدی

فائزه کابلی رتبه سوم- لوح تقدیر و جایزه نقدی

سید علی حسینی فر تقدیری: لوح تقدیر و جایزه نقدی

حسین توحیدی فر تقدیری: لوح تقدیر و جایزه نقدی

بخش آرشیوی

یاسر محمد خانی تقدیری: لوح تقدیر و جایزه نقدی

مهدی عقیقی لوح تقدیر و جایزه نقدی

برگزیدگان جشنواره پرده خوانی و نقالی روستایی و عشایری رضوی

بخش نوجوان

درسا نکویی- رتبه اول از مشهد خراسان رضوی

نرگس یوسفی- رتبه دوم از مشهد خراسان رضوی

هانیه فراسوندی- رتبه سوم مشترک از برازجان بوشهر

امیر رضا حسینی- رتبه سوم مشترک از گناباد خراسان رضوی

بخش کودکان:

سید امیر عباس کرامت – تقدیر ویژه کودکان از کاشمر

ضحی بابا مندی – تقدیر ویژه کودکان از ازفول

رئوف پاشایی- تقدیر ویژه کودکان از کشهد

مرسانا برزگر- تقدیر ویژه کودکان از مشهد

بخش بزرگسال:

نفر اول در این بخش هیئت داوران انتخابی ندارد

آتنا بیات- رتبه دوم بصورت مشترک از اراک

سید علی موسی- رتبه دوم بصورت مشترک از یزد

فرشته محمدی- رتبه سوم از همدان

علی بهاری- تقدیر ویژه از بروجرد

جواد آقا پور- تقدیر ویژه از آمل

جواد همایونی- تقدیر ویژه از مشهد

برگزیدگان جشنواره مدیحه سرایی و چاووشی خوانی روستایی و عشایری رضوی

مجید بهمنش بخش چاووشی خوانی رتبه: برگزیده- لوح تقدیر و هدیه نقدی از قائن خراسان جنوبی

ظاهر مرادی بخش منقبت خوانی رتبه: برگزیده- لوح تقدیر و هدیه نقدی از تربت جام خراسان رضوی

عرفان خان محمدزاده بخش مدیحه سرایی رتبه: برگزیده- لوح تقدیر و هدیه نقدی از اردبیل

تقدیر از پیشکسوتان مدیحه سرا و چاووشی خوان روستایی و عشایری رضوی

محمدرضا اسحاقی گرجی-- پیشکسوت نغمه خوان- لوح نقدیر و هدیه نقدی-از مازندران

کوروش رضوانی فر-- پیشکسوت نغمه خوان- لوح نقدیر و هدیه نقدی- از کهگیلویه و بویر احمد

ناخدا ستوده-- پیشکسوت نغمه خوان- لوح نقدیر و هدیه نقدی-بوشهر

محمد حسن آبیار-- پیشکسوت نغمه خوان- لوح نقدیر و هدیه نقدی-دشتستان بوشهر

کد خبر 6095553